نوآوری همواره منبع پیشرفت و آسایش بشر بوده و راه‌های جدیدی را به او ارائه نموده که سبب تسهیل در انجام امور شده است. در عرصه کسب و کار نیز نوآوری اهمیت حیاتی دارد و با بقا و فنای صنایع و شرکت‌ها پیوند خورده است. یکی از این نوآوری‌ها ابداع و به کارگیری رایانه در صنعت و تجارت است. در ابتدای پیدایش رایانه‌ها، شرکت‌های بزرگ از رایانه‌های اولیه که بسیار بزرگ و گران بودند استفاده می‌کردند. به مرور زمان و با ابداعات جدید در صنعت رایانه و فناوری اطلاعات و کاهش هزینه‌های مربوط به آن، میزان استفاده از رایانه روز به روز بیشتر گردید و این امر دنیای تجارت و اقتصاد را متحول کرد. در توصیف این تحول می‌توان به گفته ال‌گور اشاره نمود:

«ما در آستانه انقلابی مهم و بنیادی هستیم که درست همانند انقلاب صنعتی باعث تغییر در اقتصاد شد. شبکه‌های الکترونیکی محدودیت‌های زمانی و مکانی را از بین برده، فرصت‌های تجاری جدید را که تا به امروز قابل تصور نبوده به وجود آورده‌اند و دریچه‌ای به دنیای جدید اقتصاد و پیشرفت باز نموده‌‎اند».

همان گونه که دِفت بیان می‌کند از فناوری اطلاعات در ابتدا برای افزایش کارایی واحد تجاری استفاده شد و این امر از طریق خودکار کردن و رایانه‌ای کردن کارهای تکراری تحقق پذیرفت. در مرحله دوم از آن به عنوان یک منبع تجاری استفاده شد. نمونه‌های بارز کاربرد فناوری اطلاعات در این مرحله سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم پشتیبانی تصمیم است که صرفا اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری فراهم می‌کردند. در مرحله سوم از فناوری اطلاعات به عنوان یک ابزار استراتژیک استفاده گردید. در این مرحله کاربرد‌های فناوری اطلاعات مثل مبادله الکترونیکی داده‌ها و تجارت الکترونیکی مطرح می‌شود.

مفهوم تجارت الکترونیکی

چافی تجارت الکترونیکی را خرید و فروش از طریق از طریق اینترنت می‌داند. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی آن را به این صورت تعریف می‌کند: «تجارت الکترونیکی مبادله الکترونیکی است که خرید یا فروش کالاها و خدمات بین شرکت‌ها، افراد، دولت‌ها و سایر بخش‌های عمومی و خصوصی را شامل می‌گردد و از طریق شبکه‌های رایانه‌ای هدایت می‌شود». به عقیده یکی از محققان، تجارت الکترونیکی عبارت است از فناوری، پردازش و عملیاتی که در زمان مبادلات تجاری به صورت خودکار در شبکه‌ها و با استفاده از اطلاعات صورت می‌گیرد. صاحب نظر دیگری این مفهوم را از چهار دیدگاه تعریف می‌کند:

1. دیدگاه ارتباطات: در این دیدگاه تجارت الکترونیکی یعنی انتقال اطلاعات‌ کالاها، خدمات یا پرداخت وجه توسط ابزار الکترونیکی.
2. دیدگاه فرایند کسب و کار: از این دیدگاه تجارت الکترونیکی یعنی کاربرد فناوری جهت خودکار کردن مبادلات و جریان‌های تجاری.
3. دیدگاه خدماتی: تجارت الکترونیکی ابزاری است که به صورت هم‌زمان باعث کاهش هزینه و افزایش سرعت و کیفیت انتقال خدمات می‌شود.
4. دیدگاه برخط: طبق این دیدگاه تجارت الکترونیکی یعنی خرید و فروش اطلاعات و محصولات بهنگام.

تمامی تعاریف حداقل در دو مورد با یکدیگر اشتراک دارند:

1. در همه تعاریف به فرایند خرید و فروش یا مبادله توجه می‌شود.
2. استفاده از نوعی ابزار الکترونیکی مدنظر است.

تجارت الکترونیکی مستلزم انتقال یک کالا، خدمت، اطلاعات و به طور کلی یک ارزش از فروشنده به خریدار است. از سوی دیگر این مبادله باید از طریق وسایل الکترونیکی صورت گیرد. اگرچه در مورد عمل خرید و فروش اختلاف نظری در تعاریف دیده می‌شود، در مورد ابزار‌های الکترونیکی مورد استفاده توافق نظری وجود ندارد؛ چرا که برخی تعاریف این ابزار را اینترنت می‌دانند، برخی دیگر شبکه‌ها و برخی حتی کلیه ‌ابزارهای الکترونیکی دیگر مثل فاکس، تلفن و تلگراف را نیز جزء ابزار الکترونیکی مورد نظر تجارت الکترونیکی قرار می‌دهند. بیش از سی نوع فناوری و ابزار الکترونیکی را می‌توان در تجارت الکترونیکی به کار گرفت. در مورد نوع ابزار الکترونیکی مورد استفاده در تجارت الکترونیکی توافق نظر وجود ندارد.

تعاریف تجارت الکترونیکی متنوع و گاهی اوقات متفاوت است، اما چرا این واگرایی وجود دارد؟ ویگاند معتقد است که تنوع در تعاریف تجارت الکترونیکی سه علت دارد:

1. جهت‌گرایی حرفه‌ای و زمینه حرفه‌ای فرد محقق.
2. کالاها و خدماتی که هسته اصلی تعریف تجارت الکترونیکی قرار می‌گیرند.
3. نوع فناوری اطلاعاتی‌ای که به کار گرفته می‌شود.

کولچیا نیز بیان می‌کند که وجود تفاوت در تعاریف تجارت الکترونیکی به دو دلیل است:

1. تفاوت فعالیت‌ها و نوع مبادلات موجود در تعریف، به طوری که در تعاریف متعدد فعالیت‌های تحت پوشش تجارت الکترونیکی با هم متفاوت است.
2. زیرساختار ارتباطی‌ای که فعالیت‌ها و مبادلات از آن طریق صورت می‌گیرند.

با تطبیق و ترکیب دیدگاه ‌های موجود میتوان علل واگرایی در تعاریف تجارت الکترونیکی را در موارد زیر خلاصه نمود:

1. تفاوت در حوزه تخصصی و تحقیق پژوهشگران تجارت الکترونیکی: چرا که برخی از دید فنی و مهندسی، برخی دیگر از دید مدیریت، برخی از دیدگاه خُرد و برخی از دیدگاه کلان و غیره تجارت الکترونیکی را تعریف می‌کنند. به عبارت دیگر هر فردی بر اساس زمینه حرفه‌ای و تحقیق خود تجارت الکترونیکی را تعریف می‌کند.
2. تفاوت در کالاها و خدمات: در برخی تعاریف صرفا کالاها و خدمات دیجیتالی، در برخی دیگر کالاها و خدمات دیجیتالی و فیزیکی هر دو تحت پوشش تجارت الکترونیکی قرار می‌گیرند.
3. تفاوت در ابزار انجام تجارت الکترونیکی: همان‌گونه که بیان گردید تجارت الکترونیکی را می‌توان با بیش از سی ابزار انجام داد. در برخی تعاریف فقط مبادلات انجام شده از طریق اینترنت جزء تجارت الکترونیکی لحاظ می‌گردد و در برخی دیگر کلیه مبادلات انجام شده از طریق اینترنت، فاکس و غیره.
4. فعالیت‌ها و فرایندهای تحت پوشش: جوزه فرایندهای تجاری‌ای که تحت پوشش تجارت الکترونیکی قرار می‌گیرند در تعاریف مختلف باهم متفاوت‌اند. نکته قابل توجه در بحث واگرایی تعاریف تجارت الکترونیکی این است که واگرایی سبب تفاوت‌های فاحشی در داده‌ها و ‌آمار و اطلاعات مربوط به تجارت الکترونیکی شده، نوعی سردرگمی و ابهام را ایجاد می‌کند.

دیدگاه‌های تجارت الکترونیکی

با بررسی منابع تجارت الکترونیکی می‌توان دیدگاه‌های مختلفی را مشاهده کرد. برخی از محققان از دیدگاه فنی به تجارت الکترونیکی توجه دارند و عده‌ای دیگر از دیدگاه مدیریتی و کلان به آن می‌نگرند. می‌توان گفت که حوزه تجارت الکترونیکی نیز، همانند سایر نظریه‌های سازمان و مدیریت، از تنوع و پراکندگی مصون نمانده است. به طور کلی می‌توان دیدگاه‌های مربوط به تجارت الکترونیکی را به سه دسته تقسیم نمود:

دیدگاه محتوایی یا اجزایی

بسیاری از محققان، تجارت الکترونیکی را مجموعه‌ای از اجزا می‌دانند. بر اساس دیدگاه محتوایی یا اجزایی‌ تجارت الکترونیکی را می‌توان مجموعه‌ای از قطعات و اجزا دانست که در یک مجموعه در کنار هم قرار گرفته‌اند. تجارت الکترونیکی شامل اجزایی است مثل فروشنده، خریدار، واسطه، بانک، و ارائه‌کنندگان خدمات حمایتی از زیر ساختار‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات.

یکی از دیدگاه‌های محتوایی تجارت الکترونیکی دیدگاه میلر است که تجارت الکترونیکی را ماحصل تعامل سه عنصر سازمان، بازاریابی و بانک معرفی می‌کند:

1. سازمان: سازمان از فرایندهای تجاری پشتیبانی می‌کند، سخت‌افزار و نرم‌افزار مورد نیاز را خریداری می‌کند، محصولات و خدماتی را تولید نموده، آنها را از طریق شبکه‌های رایانه‌ای به ویژه اینترنت می‌فروشد و از طریق همان شبکه‌ها نیز دروندادهای مورد نیاز خود را تامین می‌کند.
2. بانک: بانک، فرایند واریز و پرداخت در تجارت الکترونیکی را پشتیبانی و سیستم‌های پرداخت الکترونیکی را فراهم می‌نماید. بانک در تجارت الکترونیکی به عنوان طرف ثالث بین خریدار و فروشنده عمل می‌کند و نوعی تضمین و احساس اطمینان مالی به طرفین معامله الکترونیکی اعطا می‌کند. خریدار احساس امنیت می‌کند که فروشنده نمی‌تواند منکر به پرداخت وجه از سوی وی شود و فروشنده نیز احساس امنیت می‌نماید که خریدار وجه کالا و خدمات خریداری شده را پرداخت می‌کند.
3. بازاریابی: این جزء که یکی از واحدهای وظیفه‌ای سازمان است، اطلاعات مربوط به مشتری را جمع‌آوری کرده، تبلیغات لازم را انجام می‌دهد و قراردادهای خرید و فروش را منعقد می‌سازد و رابط بین شرکت و مشتری می‌باشد.

کازیر تجارت الکترونیکی را شامل سه عنصر ذیل می‌داند:

1. فرایندها: یعنی مجموعه فعالیت‌هایی که در تجارت الکترونیکی رخ می‌دهند، مثل فرایند فروش، فرایند پرداخت و غیره.
2. نهادها: شامل شخصیت‌های حقیقی و حقوقی درگیر در امر تجارت الکترونیکی است، از قبیل دولت، واسطه‌ها، مصرف‌کنندگان، تامین‌کنندگان، شرکت.
3. شبکه‌ها: ابزارهایی هستند که خرید و فروش از آن طریق صورت می‌گیرد

به طور کلی اجزای تجارت الکتروینیک را می‌توان در شش مورد خلاصه نمود:

1. فروشنده: فروشنده کسی است که محصول (کالا یا خدمات) خود را از طریق اینترنت برای فروش عرضه می‌کند. ممکن است فروشنده مذکور محصول تولید شده شرکت‌های دیگر را به فروش برساند، این حالت در مورد خرده فروشی‌های اینترنتی بسیار رایج است. برای مثال شرکت آمازون کتاب‌های منتشره شرکت‌های انتشاراتی را از طریق اینترنت به فروش می‌رساند و به صورت واسطه عمل می‌کند. گاهی اوقات تولید کننده خود رأساً اقدام به فروش محصولات خود می‌نماید. در این حالت واسطه‌ای وجود ندارد و خریدار مستقیما به وبسایت فروشنده مراجعه می‌کند. برای مثال شرکت دِل رایانه‌های تولید شده خود را مستقیما به فروش می‌رساند.
2. خریدار: خریدار شخصیت حقیقی (فرد) یا حقوقی (شرکت) است که از طریق اینترنت محصولات مورد نظر خود را خریداری می‌کند.
3. عرضه کننده: عرضه کننده یا تامین کننده کسی است که مواد اولیه، قطعات، ملزومات یدکی و سایر دروندادهای لازم برای تولید را به شرکت تولید کننده می‌فروشد.
4. بانک: بانک به عنوان واسطه مالی بین خریدار با فروشنده و فروشنده با عرضه کننده عمل می‌کند. بانک مبلغ و قیمت محصول را از حساب خریدار کسر نموده، به حساب فروشنده با عرضه کننده واریز می‌کند.
5. شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پشتیبانی: این شرکت‌ها از زیرساختارهای تجارت الکترونیکی حمایت می‌کنند. برای مثال شرکت‌های ارائه کننده خدمات اینترنتی امکان اتصال کاربران را به فروشندگان فراهم می‌کنند و بعضی از شرکت‌ها نیز در حیطه تامین ایمنی مبادلات الکترونیکی فعالیت دارند.
6. فرایندها: در تجارت الکترونیکی مجموعه‌ای از فرایند‌ها به وقوع می‌پیوندند که در نتیجه آن معامله الکترونیکی حاصل می‌گردد. فرایند‌های بازاریابی، فروش، پرداخت، خدمات پس از فروش و سایر فرایندهای تجاری در تجارت الکترونیکی رخ می‌دهند. هرچقدر فرایند‌های بیشتری تحت پوشش تجارت الکترونیکی قرار گیرند، الکترونیکی شدن تجارت الکترونیکی بیشتر می‌شود.

دیدگاه فرایندی

در بعضی موارد تجارت الکترونیکی به عنوان مجموعه‌ای از مراحل و فعالیت‌های متوالی و پیوسته مورد توجه قرار گرفته است. برا اساس این دیدگاه با انجام مجموعه‌ای از مراحل و فرایندها، تجارت الکترونیکی صورت می‌گیرد. برای مثال فروشنده از طریق بازاریابی و تبلیغات اینترنتی مشتریان را جذب می‌کند، مشتری پس از تصمیم به خرید اقدام به سفارش محصول مورد نظر خود می‌کند، در عین حال با وارد کردن شماره کارت اعتباری خود مبلغ محصول را می‌پردازد، بانک از طریق سیستم‌های الکترونیکی وجه مورد نظر را از حساب خریدار کسر نموده، به حساب فروشنده منظور می‌کند، سپس کالا برای خریدار ارسال می‌شود و نهایتا خدمات پس از فروش ارائه می‌شود. در اینجا برخی از مطالعات تجارت الکترونیکی که با دیدگاه فرایندی صورت گرفته‌اند به طور خلاصه بیان و مدل کلی این دیدگاه مطرح می‌شود.

سلز و شوبرت فرایند تجارت الکترونیکی را به چهار مرحله به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌کنند:

1. مرحله اطلاعات: در این مرحله مشتریان در جست‌و‌جوی فروشندگان بالقوه محصولات موردنظرند. مشتری مثلا برای خرید یک خودروی دست دوم یا یک کتاب با ورود به شبکه اینترنت سایت‌های مربوط را یافته، انواع محصولات ارائه شده را از نظر جنس، کیفیت، علامت تجاری، قیمت و غیره با هم مقایسه می‌کند.
2. مرحله توافق: در این مرحله مذاکرات و چانه‌زنی‌ها لازم بین خریدار و فروشنده در مورد شرایط خرید صورت می‌گیرد.
3. مرحله واریز و پرداخت: این مرحله مبادلات پولی بین خریدار و فروشنده را شامل می‌شود و پرداخت بهای کالای مورد معامله را در بر می‌گیرد.
4. مرحله ارتباطات: در این مرحله بر ایجاد رابطه بین مشتریان با هم و بین مشتریان با شرکت از طریق تشکیل یک جامعه تاکید می‌شود. این مرحله را گاهی پشتیبانی نیز می‌نامند، زیرا شامل خدمات پس از فروش و حفظ روابط با مشتریان می‌شود.

چِن مراحل انجام تجارت الکترونیکی را برای خریدار و فروشنده دسته‌بندی نموده است. برای اینکه تجارت الکترونیکی صورت بگیرد، فروشنده باید مراحل زیر را طی نماید:

1. ایجاد محتوا: یعنی جمع‌آوری مجموعه‌ای از اطلاعات و تصاویر مربوط به محصولات و نمایش اطلاعات مورد نیاز برای انجام یک معامله در شبکه اینترنت.
2. دیجیتالی کردن محتوا: در این مرحله آنچه که در مرحله ایجاد محتوا توسط شرکت جمع‌آوری شده است باید در صفحه نمایش رایانه قابل مشاهده باشد، لذا باید به صورت دیجیتالی تبدیل شود. این کار معمولا از طریق زبان‌های برنامه نویسی اینترنت مثل HTML و XML صورت می‌گیرد.
3. ذخیره محتوای دیجیتالی شده: محتوای دیجیتالی شده در مرحله دوم باید در حافظه سرور شرکت ذخیره شود تا همیشه قابل دسترس باشد.
4. ارتباط با شبکه الکترونیکی: رایانه‌ها و سرور شرکت باید به شبکه‌های رایانه‌ای و اینترنت متصل شوند تا مشتریان قادر به اتصال به وب سایت شرکت باشند.
5. ارتباط با سیستم پرداخت الکترونیکی: شرکت باید یک سیستم پرداخت الکترونیکی را انتخاب کند و کارت‌های اعتباری مورد قبول را مشخص نماید و با بانک مورد نظر توافق‌های لازم را صورت دهد.
6. ارتباط با سیستم‌های حمل و نقل: شرکت برای انتقال محصولات فروش رفته از طریق اینترنت باید سیستم حمل و نقل مناسب را انتخاب کند.

خریدار نیز باید مراحل زیر را در خلال فرایند تجارت الکترونیکی طی کند:

1. اتصال به شبکه الکترونیکی: خریدار باید از طریق رایانه شخصی یا سایر رایانه‌هایی که به شبکه اینترنت متصل است به شبکه وصل شود.
2. جست وجو در شبکه: خریدار برای یافتن محصولات مورد نظر خود در شبکه اقدام به جست‌وجو می‌کند. اگر از قبل بداند که محصولات مورد نظر وی در کدام وبسایت‌ها وجود دارد مستقیما به آن وبسایت‌ها متصل می‌شود. ولی اگر این آگاهی را نداشته باشد از طریق موتور‌های جست و جو مثل یاهو، گوگل، اکسایت و آلتاویستا وبسایت‌های مورد نظر را پیدا می‌کند.
3. بازاریابی اطلاعات از شبکه: در این مرحله خریدار اطلاعات مورد نظر خود را در مورد محصولات مورد نظر مثل مارک، جنس، قیمت و زمان تحویل جست و جو می‌کند.
4. نمایش اطلاعات: اطلاعات پیدا شده توسط خریدار در صفحه نمایش داده می‌شوند و وی آنها را مطالعه و ارزیابی می‌کند.
5. دادن سفارش: مشتری پس از یافتن محصول مورد نظر، از طریق پر کردن فرم الکترونیکی مربوط، سفارش خرید آن را می‌دهد.
6. اتصال به سیستم پرداخت الکترونیکی: پس از دادن سفارش، مشتری باید از طریق وارد کردن شماره کارت اعتباری خود وجه کالای خریداری شده را بپردازد.

همان گونه که اشاره شد تجارت الکترونیکی با خرید و فروش ارزش (کالا، خدمات، اطلاعات و غیره) سر‌و‌کار دارد و می‌توان آن را شامل دو بُعد خرید و بُعد فروش در نظر گرفت.

اینترانت یا شبکه داخلی یک شبکه خصوصی در درون یک شبکه است که از استانداردهای اینترنت استفاده می‌کند و بدین طریق باعث می‌شود کارمندان با استفاده از پست الکترونیکی و انتشار از طریق وب اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند. خصوصیت اینترانت این است که فقط در درون مرزهای یک سازمان قابل دسترسی است و افراد خارج از سازمان نمی‌توانند به آن دست یابند. اکسترانت شبکه‌ای است که از طریق توسعه اینترانت به خارج از شرکت و اتصال آن به مشتریان، تامین‌کنندگان و سایر مشارکت‌کنندگان شکل می‌گیرد. اکسترانت را می‌توان مجموعه‌ای از اینترانت‌ها نامید که در چند شرکت استفرار یافته و با یکدیگیر مرتبط‌اند. معروف‌ترین این شبکه اینترنت است. اینترنت به یک شبکه فیزیکی اشاره دارد که تمام شرکت‌ها را در اقصا نقاط جهان به هم متصل می‌کند.

واحدهای درون شرکت مثل واحد تولید، امور مالی، بازاریابی، حسابداری، خرید و منابع انسانی از طریق اینترانت به هم متصل‌اند و بین آنها اطلاعات رد و بدل می‌شود. برای اینکه تجارت الکترونیکی رخ دهد شرکت باید خود را با نهادهای خارجی مثل تامین‌کنندگان و مشتریان مرتبط سازد. این کار توسط شبکه های اینترنت و اکسترانت عملی می‌شود. در بُعد خرید تامین‌کنندگان عمده، مواد را از تامین‌کنندگان کوچک‌تر خریداری می‌کنند و آن را از طریق واسطه‌های اینترنتی یا به صورت مستقیم به شرکت می‌فروشند. از سوی دیگر شرکت پس از فراوری مواد و تولید محصولات، آنها را به مشتریان عمده (عمده فروش‌ها) و عمده فروش‌ها نیز آن‌ها را به خرده فروش‌ها می‌فروشند.

به طور خلاصه بُعد خرید عبارت است از تهیه و خرید تدارکات و مواد اولیه از تامین‌کنندگان و بُعد فروش عبارت است از فروش ستاده‌ها و محصولات شرکت به مشتریان. اکنون میتوان دیدگاه جامع‌تری در مورد فرایند تجارت الکترونیکی به دست آورد و فرایند‌های آن را بهتر درک نمود. مجموعه فعالیت‌ها و فرایندهایی که در تجارت الکترونیکی رخ می‌دهند عبارتند از:

1. ایجاد آگاهی: شرکت تولید کننده و فروشنده برای فروش محصولات خود از طریق اینترنت باید مشتریان را از حضور خود و عرضه محصولاتش آگاه کند، به عبارت دیگر اگر خریدار از حضور شرکت و محصولات آن در اینترنت اطلاع نداشته باشد از آن شرکت خرید نمی‌کند. در فضای اینترنت مسئله ایجاد آگاهی بسیار مهم است زیرا اگر چه محدودیتی در ایجاد وبسایت وجود ندارد و بی‌نهایت وب سایت را میتوان در شبکه جهانی وب قرار داد اما مسئله این است که مشتری در اینترنت فقط با یک صفحه نمایش روبرو است و چه بسا شرکت‌هایی که با وجود داشتن آدرس اینترنتی هرگز مورد مراجعه مشتری قرار نگیرند. در همین راستا اعلام حضور شرکت در تجارت الکترونیکی و اینترنت اولین گام در تجارت الکترونیکی است. یکی از راه‌های ایجاد این آگاهی، ایجاد پیوند در سایت‌های معتبر و معروفی مثل یاهو، گوگل، اکسایت و غیره است تا مشتریان هنگام مراجعه به آن وب‌سایت‌ها ازحضور شرکت و محصولات آن مطلع شوند، سایت‌های میزبان (یاهو، گوگل و غیره) در ازای این خدمت مبلغی را دریافت می‌کنند. میزان جذب مشتری و توانایی اطلاع رسانی به قدرت بازاریابی، تبلیغ و ترفیع اینترنتی شرکت بستگی دارد. یکی دیگر از راه‌های ایجاد آگاهی، انجام تبلیغات از طریق رسانه‌های سنتی مانند رادیو، تلویزیون و مجله است.
2. سفارش‌دهی از سوی مشتری: مشتری پس از آگاهی از حضور شرکت جهت خرید محصولات مورد نظر خود به وب سایت شرکت مراجعه می‌کند (یا به طور مستقیم یا از طریق پیوند‌های موجود در سایت‌های میزبان). وی همچنین ممکن است به وب‌سایت رقبا نیز مراجعه کند و محصولات عرضه شده رقبا و ویژگی‌های آن‌ها را از نظر قیمت، کیفیت، خدمات پس از فروش، شهرت علامت تجاری و غیره با یکدیگر مقایسه کند و سپس تصمیم به خرید محصول خاصی بنماید. مشتری در این مرحله اقدام به سفارش محصول می‌کند و از طریق وارد کردن شماره کارت اعتباری خود بهای محصول را می‌پردازد.
3. پرداخت الکترونیکی: در این مرحله، بانک به فرایند معامله الکترونیکی وارد می‌شود. مشتری از طریق وارد کردن شماره کارت اعتباری خود به صورت الکترونیکی به بانک اجازه‌ می‌دهد تا به میزان قیمت کالای خریداری شده از حساب وی کسر نماید. بانک این مبلغ را به حساب فروشنده منظور می‌کند و در ازای ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی خود از فروشنده مبلغی دریافت می‌کند. این مرحله با فشردن کلمه «خرید» در فرم الکترونیکی و سپس تکمیل آن توسط خریدار آغاز می‌گردد.
4. ارسال کالا: در این مرحله فروشنده محصول مورد نظر مشتری را که سفارش داده شده است برای وی ارسال می‌کند. انتخاب نحوه ارسال کالا تا حد بسیار زیادی به ماهیت محصول بستگی دارد. محصولاتی که قابل دیجیتالی کردن باشند از قبیل فیلم، اطلاعات، خدمات مشاوره‌ای، عکس و کتاب به راحتی از طریق اینترنت قابل ارسال و دریافت‌اند. اما برخی از محصولات مانند خودرو، مواد غذایی، پوشاک، لوازم خانگی و غیره را باید از طریق سیستم توزیع فیزیکی و سنتی ارسال نمود.
5. خدمات پس از فروش: پس از فروش محصول و دریافت آن توسط مشتری، کار فروشنده پایان نمی‌پذرید. ارائه خدمات پس از فروش (نصب، تجهیز، تعویض) در جلب رضایت مشتری و حفظ وفاداری مشتری بسیار حیاتی است. شرکت می‌تواند از طریق ارسال الکترونیکی کاتالوگ‌های مربوط اطلاعاتی را در مورد نصب، تعمیر و غیره به مشتری ارائه دهد و مشتری می‌تواند از طریق پست الکترونیکی نظرات، پیشنهادها و شکایات را به شرکت منتقل کند.
   باید توجه داشت که شرکت‌های ارائه دهنده خدمات زیرساختار در همه مراحل، فعالیت‌های حمایتی خود را انجام می‌دهند. برای مثال شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی، نام اینترنتی شرکت را به ثبت می‌رسانند و تامین ایمنی پرداخت الکترونیکی را از طریق زیرساختار‌ها و فنون مناسب به عهده می‌گیرند.

دیدگاه سیستمی

کاملا آشکار است که تجارت الکترونیکی را نمی‌توان صرفا مجموعه‌ای از اجزا و قطعات و یا مراحل و فرایند‌ها دانست. تجارت الکترونیکی از دیدگاه سیستمی عبارت است از مجموعه‌ای از اجزا (قطعات) و فرایند‌ها و یا فعالیت‌های به هم پیوسته و یکپارچه شده؛ به عبارت دیگر تجارت الکترونیگی شامل مجموعه‌ای از اجزا و عناصر است که از طریق انجام مجموعه‌ای از فرایندها و فعالیت‌ها با یکیدیگر تعامل داشته، در راستای انجام الکترونیکی تجارت تلاش می‌کنند.

دیدگاه سیستمی را میتوان تلفیق دو دیدگاه قبلی (محتوایی و فرایندی) دانست. در این دیدگاه به طور هم زمان به اجزا و فرایندها توجه می‌شود و در نتیجه دید گسترده‌تر و جامع‌تری ارائه می‌گردد که در درک تجارت الکترونیکی بسیار مفید است.

کولچیا تفاوت در تعاریف تجارت الکترونیکی را ناشی دو علت می‌داند:

1. تفاوت فعالیت‌ها و نوع مبادلات موجود در تعریف
2. زیرساختاری ارتباطی‌ای که فعالیت‌ها و مبادلات از طریق آن انجام می‌شوند.

به طور کلی آنچه از این مطالب دریافت می‌شود آن است که تجارت الکترونیکی یک فناوری نیست، بلکه فراتر از آن است. زیرا اگر یک فناوری بود امکان ارائه یک تعریف واحد از آن وجود داشت.

نظریه‌های تجارت الکترونیکی

در حوزه تجارت الکترونیکی پنج نظریه و رویکرد مفهومی قابل تشخیص است. هریک از این رویکرد‌ها پیدایش و گسترش تجارت الکترونیکی را با توجه به شرایط خاص خود توجیه می‌کند. این نظریه‌ها عبارتند از: نظریه هزینه مبادله، بازاریابی، انتشار، بازیابی اطلاعات و شبکه‌سازی استراتژیک.

• نظریه هزینه مبادله: این نظریه ریشه در علوم اقتصادی دارد. بر اساس این نظریه هزینه‌های مبادله چهاردسته‌اند:
  • هزینه جست و جو: یعنی هزینه‌ای که خریدار برای یافتن فروشنده و یا فروشنده برای یافتن خریدار باید متحمل شود.
  • هزینه عقد قرار داد: یعنی هزینه بستن و عقد قرارداد خرید و فروش.
  • هزینه نظارت: شامل هزینه اطمنینان از تحقق شرایط قرارداد می‌شود.
  • هزینه سازگاری: یعنی هزینه‌هایی که صرف ایجاد تغییرات لازم در طی دوره قرارداد می‌شوند. نظریه بازاریابی با به کارگیری تجارت الکترونیکی تمامی این هزینه‌ها کاهش خواهند یافت.

خریدار یا فروشنده با ورود به شبکه اینترنت و سایت‌هایی مثل آمازون یا ای‌بی میتواند کتاب یا کالای خود را ظرف چند ثانیه پیدا کند، سپس با وارد کردن شماره کارت اعتباری خود اقدام به خرید آن نماید و حتی پیگیری کند که کالای سفارش داده شده در چه مرحله‌ای قرار دارد. تمام این مراحل طی مدت اندکی رخ می‌دهد که با حالت سنتی اصلا قابل قیاس نیست.

• نظریه بازاریابی: تلاش‌های بازاریابان بر اساس این منطق قرار دارد که یک سازمان مشتریان خاصی دارد، در نتیجه باید مشتریان خاص خود را بشناسد و در این راستا پنج فعالیت زیر را انجام دهد:
  • شناسایی و انتخاب مشتریانی که شرکت قصد دارد کالاهای خود را به آنان عرضه کند. شناسایی و انتخاب مشتریان در ادبیات بازاریابی به ترتیب با فرایند بخش‌بندی بازار و تعیین بخش‌های مورد نظر بیان می‌گردند.
  • طراحی محصولات و خدماتی که بتواند تمایلات و نیاز‌های مشتریان هدف را براورده سازد.
  • متقاعد کردن مشتریان جهت خرید کالاهای شرکت.
  • عرضه، انتقال و ذخیره کالاها و ارائه خدمات پس از فروش.
  • شناسایی کالاها و خدمات بالقوه و کاربردهای آن.

تجارت الکترونیکی به خصوص اگر از طریق شبکه اینترنت صورت گیرد سبب تسهیل در امور پنج گانه فوق می‌شود. شرکت میتواند با پست کردن نامه‌های الکترونیکی به آدرس مشتریان و گرفتن مشخصات آن‌ها، لیست کالاها و خدمات خود را به آنها عرضه کند. مشتریان نیز از طریق ارتباط با شرکت توسط پست الکترونیکی می‌توانند خواسته‌های خود را به شرکت منتقل کنند و بدین ترتیب شرکت از طریق تحقیقات بازاریابی از مجرای اینترنت می‌تواند نیاز‌های مشتریان را شناسایی و بر آن اساس کالاهایش را طراحی کند؛ سپس از طریق تبلیغات اینترنتی مشتریان را ترغیب به خرید نماید. شرکت به همین نحو سایر فعالیت‌های بازاریابی را نیز با سهولت زیادی انجام می‌دهد.

• نظریه انتشار: انتشار فرایندی اجتماعی است که از طریق یک نوآوری به وسیله کانال‌های معینی بین اعضای سیستم اجتماعی منتقل می‌شود. طبق این نظریه دو عامل سرعت و اثربخشی هزینه‌های برقراری ارتباطات راه دور در گسترش و نوآوری از قبیل مزیت نسبی، سهولت، پیچیدگی و قابلیت آزمایش در مقیاس محدود تعیین می‌شود. به کارگیری شبکه اینترنت سبب انتقال نوآوری‌ها در بین اعضای سیستم‌های اجتماعی می‌شود و این کار با بیشترین سرعت و کمترین هزینه صورت می‌گیرد؛ در نتیجه تجارت الکترونیکی سبب تسهیل نوآوری‌ها می‌شود.
• نظریه بازیابی اطلاعات: شرکت‌ها در بین انبوهی از اطلاعات ذخیره شده در پایگاه‌های داده و اسناد منتشره در نقاط مختلف سازمان محصورند. در شرکت‌ها بزرگی مثل جنرال موتورز، مایکروسافت و بوئینگ حجم این اطلاعات بسیار زیاد است. اگر این اطلاعات به صورت الکترونیکی منتشر شوند، کاربران می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را به راحتی بیابند و آن‌ها را بازیابی کنند. از طرفی از طریق دسترسی به پایگاه‌های داده شرکت به وسیله اینترنت می‌توانند اطلاعات دیگیری به دست آورند. اگر بدانیم که فقط در آمریکا در هر روز بیش از سه میلیارد صفحه سند صادر می‌شود به عظمت موضوع پی میبریم.
• نظریه شبکه‌سازی استراتژیک: شبکه‌سازی عبارت است از طراحی و به کارگیری شبکه‌های تسهیل کننده انواع جدید سازمانی که جز از این طریق حاصل نمی‌شوند. شرکت‌ها با استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت می‌توانند به صورت سازمان‌های مجازی در آیند و از طریق عقد قرارداد در قالب شبکه‌های استراتژیک فعالیت کنند.

فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی

تجارت الکترونیکی و فناوری اطلاعات ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند. به طوری که میتوان تجارت الکترونیکی را کاربرد فناوری اطلاعات در امور بازرگانی تلقی کرد. برای درک بهتر پیوند این دو مفهوم ابتدا روند تکاملی صنعت فناوری اطلاعات و سپس تاثیرات فناوری اطلاعات بر تجارت الکترونیکی بررسی می‌شود. موشلا روند تکاملی فناوری اطلاعات را به چهار مرحله تقسیم کرده است: مرحله سیستم محور، مرحله pc محور، مرحله شبکه محور، مرحله محتوا محور.

در مرحله سیستم محور، مخاطبان اصلی فناوری اطلاعات شرکت‌ها بودند، زیرا هزینه‌ها آنقدر بالا بود که افراد توان استفاده از آن را نداشتند. فناوری اصلی این مرحله ترانزیستور و اصل حاکم بر آن قانون گراش بود که آن را فردی به نام هرب گراش قبل از سال 1940 بیان کرد. این قانون بیان می‌دارد که قدرت رایانه به صورت توان دوم هزینه افزایش می‌یابد، به طوری که اگر یک رایانه دو برابر گرانتر از رایانه دیگر باشد، قدرت آن چهار برابر خواهد بود. در این مرحله سیستم‌ها، به دلیل هزینه بالا و تعداد اندک شرکت‌های استفاده کننده، به طور اختصاصی عرضه می‌شدند؛ به طوری که هر سیستم فقط برای شرکت خاصی طراحی میشد.

مرحله pc محور، مرحله‌ای بود که در آن رایانه‌های شخصی (pc) ابداع شدند و به دلیل هزینه اندک آنها نسبت به رایانه‌های بسیار حجیم و گران قیمت قبلی افراد نیز توان خرید آن را داشتند، ولی به دلیل تخصصی بودن کار با رایانه و نو بودن نسبی علوم رایانه، متخصصان از pc ها استفاده میکردند و افراد عامی به ندرت قادر به استفاده از آن بودند. در این مرحله فناوری اصلی، ریزپردازنده‌ها بودند. قانون حاکم بر این مرحله قانون مور بود که فردی به نام گوردون مور مطرح کرد. این قانون بیان میدارد که عملکرد نیمه‌هادی‌ها هر دو سال دوبرابر می‌شود. در این مرحله به دلیل افزایش تعداد کاربران و کاهش نسبی هزینه‌ها محصولات استانداردی تولید می‌شد.

مرحله سوم یا مرحله شبکه محور که با شروع عصر اینترنت همراه بود از سال 1994 شروع شد. در این مرحله مصرف‌کنندگان به راحتی قادر به کار با رایانه بودند. در این مرحله عرض باند ارتباطی‌ای که حجم اطلاعات منتقل شده را تعیین می‌کند فناوری اصلی بود و قانون متکالف که باب متکالف ارائه کرد بر این مرحله حاکم بود. قانون متکالف می‌گوید که هزینه یک شبکه به صورت خطی است (یعنی هزینه افزودن هر رایانه به شبکه فعلی معادل هزینه رایانه قبلی است) ولی مزایای آن به صورت تصادعدی و نمایی است (یعنی افزودن هر رایانه اضافی ارتباطات بیشتری را برای شبکه به ارمغان می آورد و در نتیجه هر چقدر شبکه بزرگتر باشد ارتباطات درون شبکه بیشتر خواهد بود).

در مرحله چهارم قانون تبدیل، قانون مسلط است که موشلا بر مبنای مشاهدات پروفسور نگروپونته مطرح کرد و بر اساس آن سهم هر صنعت معادل توان دوم درصد ارزش افزوده آن صنعت خواهد بود.

حال پس از بیان سیر تکامل فناوری اطلاعات می‌توان تاثیر آن را بر تجارت الکترونیکی در چهار دسته تقسیم‌بندی نمود:

1. تاثیر ارتباطاتی: پیشرفت و تکامل فناوری اطلاعات امکان انتقال اطلاعات بیشتری را فراهم می‌سازد و در نتیجه همچنان که قبلا بیان شد انواع هزینه‌های مبادله کاهش می‌یابند و خریدار و فروشنده فقط با چند کلیک می‌توانند انبوهی از اطلاعات را از شبکه اینترنت دریافت و به راحتی با یکدیگر رابطه برقرار کنند.
2. تاثیر انسجام الکترونیکی: با استفاده از فناوری اطلاعات امکان برقراری ارتباط نزدیک‌تر بین خریدار و فروشنده ممکن شده، فاصله فیزیکی بین آنها از بین می‌رود و خریدار و فروشنده با یکدیگر یکپارچه می‌شوند.
3. تاثیر واسطه‌گری الکترونیکی: فناوری اطلاعات یک بازار الکترونیکی ایجاد می‌کند که در آن خریدار و فروشنده یکدیگر را یافته، بر سر انجام مبادله باهم به توافق می‌رسند.
4. تاثیر شبکه‌سازی استراتژیک الکترونیکی: فناوری اطلاعات امکان طراحی و به کارگیری استراتژیک ارتباطات و شبکه‌ها را برای شرکت‌هایی که در جهت رسیدن به اهداف مشترک و استراتژیک و دستیابی به مزیت استراتژیک با هم همکاری می‌کنند فراهم می‌سازد.

تفاوت تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی

یکی دیگر از واژه‌های رایج در عصر اطلاعات اصطلاح کسب و کار الکترونیکی است که با واژه تجارت الکترونیکی متفاوت است، اگرچه در بسیاری از متون مربوط این دو واژه با یکدیگیر مترادف در نظر گرفته شده‌اند. شرکت آی.بی.ام کسب و کار الکترونیکی را چنین تعریف می‌کند: «تحول فرایند‌های کلیدی تجاری از طریق استفاده از فناوری اینترنت. این فرایند‌ها شامل مواردی از قبیل فرایند تحقیق و توسعه، فرایند تولید، فرایند بازاریابی و فرایند تدارکات است».

کاسیدی بیان می‌کند که کسب و کار الکترونیکی از فناوری اینترنت برای بهبود تمام فرایند‌های کسب و کار و فعالیت‌های درون شرکت و فعالیت‌های مرتبط به ذی‌نفعان شرکت استفاده می‌کند. کسب و کار الکترونیکی یکپارچگی افراد، فرایندها و فناوری برای اداره شرکت است، در حالی که تجارت الکترونیکی صرفا خرید و فروش را شامل می‌شود و سایر فرایند‌ها را در بر نمی‌گیرد. در تجارت الکترونیکی یک فرد (مشتری) از راه دور به خدمات، کالاها و اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند. این فعالیت‌ها ناشی از تعامل انسان با رایانه است. دخالت عامل انسانی فرایند‌های تجاری را در مقایسه با کسب و کار الکترونیکی کندتر می‌کند.

کسب و کار الکترونیکی از نظر فناوری از تجارت الکترونیکی بسیار پیشرفته‌تر است. در حالی که تجارت الکترونیکی از اینترنت و وب برای پیوند دادن مشتریان با شرکت استفاده می‌کند، کسب و کار الکترونیکی از وب و سایر ابزار‌های ضروری برای پیوند دادن سیستم‌های اطلاعاتی و جریان داده‌های درونی و بیرونی شرکت استفاده می‌کند. در تجارت الکترونیکی به تعامل انسانی جهت تکمیل فرم‌های خرید نیاز است، ولی در کسب و کار الکترونیکی بسیاری از فرایند‌ها کاملا خودکار می شوند و نیازی به عامل انسانی نیست. در واقع تجارت الکترونیکی زیرمجموعه‌ای از کسب و کار الکترونیکی است و به دلیل پیچیدگی کسب و کار الکترونیکی شرکت‌ها معمولا از تجارت الکترونیکی به عنوان گام اول ورود به دنیای کسب و کار الکترونیکی استفاده می‌کنند.

مزایای تجارت الکترونیکی

در این امر که به کارگیری تجارت الکترونیکی در صنایع مختلف رو به رشد است هیچ شکی وجود ندارد و تقریبا پیدا کردن یک شرکت متوسط و یا حتی کوچک فاقد وب‌سایت که به اینترنت دسترسی نداشته باشد بسیار مشکل است. اما سوال این است که چرا شرکت‌ها باید از تجارت الکترونیکی استفاده کنند؟ قطعا تصمیم به استفاده از تجارت الکترونیکی به این موضوع بستگی دارد که مدیران شرکت‌ها دریابند به کارگیری تجارت الکترونیکی مزایایی برای آنها دارد. تحقیقات متعددی در این زمینه صورت گرفته است که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره میشود.

یکی از جالب ترین طبقه بندی‌ها در مورد مزایای تجارت الکترونیکی را توربان و همکاران در قالب مزایای تجارت الکترونیکی برای سازمان و مشتریان و برای جامعه به صورت زیر ارائه کرده‌اند:

1. مزایای تجارت الکترونیکی برای سازمان:
   • گسترش بازار سازمان به بازارهای ملی و بین المللی
   • تهیه مواد و خدمات از سایر شرکت‌ها و با سرعت بیشتر و هزینه کمتر
   • کوتاه کردن کانال‌های بازاریابی و حتی حذف آن‌ها و در نتیجه تولید محصولات با قیمت نهایی کمتر و سود بیشتر
   • موجودی‌های کمتر
   • کاهش هزینه‌های ارتباطات راه دور
   • کمک به شرکت‌های کوچک برای مقابله و رقابت با شرکت‌های بزرگ
2. مزایای تجارت الکترونیکی برای مشتریان:
   • کاهش هزینه کالا و خدمات به دلیل امکان مقایسه سریع و بهنگام قیمت محصولات توسط مشتریان
   • افزایش قدرت انتخاب به مشتریان
   • امکان خرید در هر ساعت از شبانه روز و هفت روز هفته
   • دسترسی مشتریان به اطلاعات مربوط و مفصل در عرض چند ثانیه
   • امکان کار و مطالعه برای افراد در منزل
   • امکان مزایدات الکترونیکی
   • امکان تعامل مشتریان در جوامع الکترونیکی و مبادله نظرات و مقایسه تجربیات
3. مزایای تجارت الکترونیکی برای جامعه:
   • امکان کار در خانه و کاهش نیاز به مسافرت‌های درون شهری و در نتیجه کاهش ترافیک و آلودگی صوتی و آلودگی هوا
   • امکان کاهش قیمت بعضی از کالاها (خصوصا کالاهای دیجیتالی) و ارتقای استاندارد زندگی
   • امکان استفاده مردم در کشورهای در حال توسعه و مناطق روستایی و دور افتاده از محصولات و خدماتی که قبلا به آنها دسترسی نداشتند
   • تسهیل حمل ونقل عمومی و کاهش هزینه توزیع, افزایش کیفیت خدمات اجتماعی و خدمات بهداشتی درمانی

موانع به کارگیری تجارت الکترونیکی

به دلیل مزایای فراوان استفاده از تجارت الکترونیکی، هر روز تعداد شرکت‌هایی که به این حوزه وارد می‌شوند در حال افزایش است، و همان گونه که پورتر اشاره می‌کند به کارگیری اینترنت به منظور انجام تجارت الکترونیکی یک تصمیم اختیاری نیست بلکه شرکت‌ها مجبور به انجام این کارند، چرا که تعلل در این مورد با نابودی آن‌ها مترادف است. از نظر منطقی شرکتی که قصد به کارگیری تجارت الکترونیکی را داشته باشد ابتدا باید به تجزیه و تحلیل نقاط ضعف و قوت و فرصت‌ها و تهدیدات اقدام کند تا موانع به کارگیری تجارت الکترونیکی را شناسایی کند. در این راستا تحقیقات متعددی صورت گرفته است. به عنوان نمونه آکرن و کاوایی موانع به کارگیری تجارت الکترونیکی را به صورت زیر بیان می‌کنند:

1. هزینه اجرا: بالا بودن هزینه خرید تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز، استخدام متخصصان برای نگهداری از آن تجهیزات و هزینه آموزش افراد.
2. بلند مدت بودن نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری
3. پیچیدگی فناوری‌های مورد استفاده
4. فقدان آمادگی سازمانی: در بسیاری از سازمان‌ها منابع فناوری اطلاعات و کارکنان متخصص بسیار اندک‌اند.
5. مقاومت سازمانی در مقابل تغییر: مدیران و کارمندان روش‌های دستی را به روش‌های الکترونیکی ترجیح می‌دهند.

در تحقیق دیگر، سیثی و بیل این موانع را به شرح زیر شناسایی کرده‌اند:

1. مسئله امنیت پرداخت‌ها
2. مسئله قابلیت اعتماد به اطلاعات اینترنتی
3. فقدان تجربه لازم
4. هزینه بالا
5. آینده نامطمئن

نتیجه گیری

تجارت الکترونیکی به عنوان پدیده عصر اطلاعات رو به گسترش است و همانند موج جهانی شدن در سراسر دنیا توسعه می‌یابد. تجارت الکترونیکی از دیدگاه مدیریتی همانند نظریه‌های سازمان و مدیریت از ناهمگونی و تنوع تعاریف و مفاهیم مصون نمانده و تعریف واحدی از آن ارائه نشده است. تجارت الکترونیکی از مجموعه اجزایی تشکیل می‌یابد (دیدگاه محتوایی) و شامل فرایند‌های خاصی است (دیدگاه فرایندی). تعامل و ارتباطات اجزای مذکور از طریق مجموعه‌ای از فرایند‌ها، تجارت الکترونیکی را به وجود می‌آورد (دیدگاه سیستمی).

مفهوم تجارت الکترونیکی با کسب و کار الکترونیکی متفاوت است، به طوری که کسب و کار الکترونیکی مفهوم گسترده تری از تجارت الکترونیکی دارد و تجارت الکترونیکی به عنوان زیر مجموعه کسب و کار الکترونیکی تلقی می‌شود، اما در بسیاری از موارد بین این دو تفکیکی قائل نشده‌اند. تجارت الکترونیکی به دلیل ماهیت خود و به کارگیری شبکه‌های رایانه‌ای و حذف محدودیت‌های زمانی و مکانی مزایای متعددی برای شرکت دارد و به همین دلیل شرکت‌های بسیاری به آن روی می‌آورند، اما باید توجه داشت که به کارگیری تجارت الکترونیکی با موانعی روبه روست و پیش نیاز‌های خاص خود را دارد.

• منبع: کتاب کسب و تجارت الکترونیکی – نویسنده: دکتر حسینی، عزیزی، میرحسینی